در هشت ماهه سال جاری 247 نفر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور جان خود را از دست دادند، این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات گازگرفتگی 287 نفر بود 13.9 درصد کاهش یافته است.

به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پزشکی قانونی کشور، در هشت ماهه امسال از کل تلفات مسمومیت با گاز 185 نفر مرد و 62 نفر زن بودند این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل 192 مرد و 95 زن بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور جان خود را از دست داده‌بودند.

بر اساس این گزارش در این مدت استان‌های تهران با 54،‌ البرز با 22 و اصفهان با 18 فوتی به ترتیب بیشترین آمار مرگ ناشی از مسمومیت با گاز را داشته‌اند؛ آمار تلفات گازگرفتگی در این استان‌ها در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به ترتیب 5.3 کاهش(تهران)، 4.8 افزایش (البرز) و 12.5 درصد افزایش(اصفهان) داشته است.

همچنین در مهر و آبان امسال نیز آمار تلفات مسمومیت با گاز منوکسیدکربن روند کاهشی داشته‌است. به نحوی که این آمار در مهر ماه با کاهش 10 درصدی و در آبان با کاهش 16.2 درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل مواجه بود.

فصل زمستان اوج آمار مسمومیت با گاز منوکسیدکربن
بر اساس آمارهای موجود میزان تلفات مسمومیت با گاز منوکسیدکربن عمدتاً در فصل زمستان افزایش می باید، بر این اساس در سال گذشته حدود نیمی از تلفات گازگرفتگی تنها مربوط به فصل زمستان بوده به  نحوی که از 828  فوتی مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در سال گذشته 418 نفر تنها در فصل زمستان جان باخته‌اند؛ بیشترین تلفات در سال گذشته به ترتیب با 154 و 153 فوتی در ماه های دی و بهمن گزارش شده است.

یادآور می شود در ده سال گذشته (1383-1392) هشت هزار و 447  نفر از هموطنان به علت مرگ های ناشی از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن جان خود را از دست داده اند. در همین بازه زمانی (10 سال گذشته) سال 1386 با یکهزار و 24 نفر، بیشترین تعداد وقوع مرگ های ناشی از گازگرفتگی را داشته است.

سازمان پزشکی قانونی با تأکید بر رعایت اصول ایمنی در نصب وسایل گازسوز به هم میهنان توصیه می کند: در فصل پاییز و زمستان با سرد شدن هوا، شهروندان اقدام به نصب وسایل گرم کننده می کنند که بیشتر مصرف آنها گاز شهری است. عدم رعایت اصول ایمنی باعث مسمومیت با گاز منوکسیدکربن می شود، لذا هم میهنان در استفاده از این وسایل نهایت دقت را داشته باشند. به هم‌میهنان توصیه می شود ضمن استفاده بهینه از وسایل گرمازا،‌ به توصیه های ایمنی در خصوص سالم بودن و استفاده صحیح از وسایل گرمایشی و مسیر خروجی گاز مونوکسید کربن از دودکش این وسایل توجه کنند.

چند توصیه پیشگیرانه:

لازم به ذکر است گاز مونوکسید کربن گازی بدون رنگ و بو است. عمده ترین منبع تولید این گاز سوختن ناقص نفت و گاز است ولی اصولاً در اثر احتراق هر نوع ماده سوختنی خصوصاً در محیط های در بسته و فاقد اکسیژن ممکن است تولید شود. استفاده از آبگرمکن یا بخاری های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون عملکرد مناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می دهند. از آن جا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ما 250 برابر بیش از اکسیژن می باشد لذا با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق، به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن رسانی به بافت های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می کند که به علت بی رنگ و بی بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علایم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود.

علایم مسمومیت حاد با این گاز شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ و احتمالاً درد شکمی و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغما می باشد. در بیماران مبتلا به ناراحتی های قلبی ممکن است تشدید بیماری یک علامت هشدار دهنده باشد.

از سایر علایم مسمومیت می توان به سفتی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و گاه تنگی مردمک ها اشاره کرد. باید توجه داشت که اگر فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست ندهد ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی پیشرفته نظیر فلج عضوی یا اختلال قوای مغز می‌شود. مسمومیت شدید با این گاز می تواند کشنده باشد.

چگونه از مسمومیت با این گاز پیشگیری کنیم؟

 1- آگاه باشید که هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت های فسیلی (نفت، گاز، ذغال سنگ) کار کند به صورت بالقوه می تواند سبب تولید گاز مونوکسید کربن شود.

2- از بخاری های مستعمل و فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد استفاده نکنید.

3- توجه داشته باشید،‌ استفاده از بخاری های بدون دودکش به هیچ وجه از تولید گاز مونوکسید کربن جلوگیری نمی کند.

4- هرگز در فضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (نظیر اتاق، گاراژ و ...) آتش روشن نکنید.

5- هرگز در فضای بسته گاراژ موتور اتومبیل را روشن نگذارید.

6- قبل از راه اندازی وسایل گرمایشی، از سلامت مسیر دودکش ساختمان و بدون ترَک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل نموده و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری اطمینان حاصل نمایید.

7- تمام دودکش ها باید وسیله انتهایی ضد باد (کلاهک) مناسب داشته باشد.

8- در محیط های شغلی و منازل که در آنها از کوره و مشعل استفاده می شود از سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل نمایید.

9- هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد و لذا به کارگیری آب گرمکن های دیواری در فضاهای بسته یا مکان های فاقد جریان هوا  مجاز نیست.

10- شیب لوله های افقی در داخل واحدها باید مثبت و روبه بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.

11- توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره تهویه در محیط ایجاد نمایید.

12- ضمن ایجاد تهویه مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل، از نصب آبگرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محیط داخل خانه جداً خودداری نمایید.

13- اگر فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می کنید درز بندی و بستن منافذ درها و پنجره ها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلاملانع است اما درصورتی که از بخاری های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می کنید حتماً مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد نمایید و از درز بندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید.

14- در صورت احساس علایم سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد فوراً آن مکان را ترک کرده و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

15- در صورت تداوم علایم فوق برای چند روز متوالی احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.

16- رانندگان وسایل نقلیه سنگین، از روشن کردن گاز پیک نیک در اتاق وسیله نقلیه خود جهت استراحت و خواب جدا خودداری کنند.

در برخورد با موارد مسمومیت با گاز مونوکسید کربن چه باید کرد؟

1- در مواجه با مصدومان در اولین اقدام ضمن ایجاد تهویه مناسب در محیط و مراقبت از سلامتی خود، فرد یا افراد مصدوم را از محیط خارج کنید.

2-  پس از خارج ساختن مصدوم از محیط آلوده فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

3- علائم حیاتی مصدومان را کنترل کنید و از باز بودن راه های هوایی مصدوم اطمینان حاصل کنید.